به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ ساختار عمده کشورهای در حال توسعه‌در بخش کشاورزی، ساختاری مملو از بنگاه‌های کوچک بدون اتصال پایدار به زنجیره های ارزش و تولید است که این موضوع سبب آسیب پذیری بالای بنگاه‌های خرد کشاورزی در کشورهای مختلف شده است. عدم اتصال مناسب و یا تولید تحت سفارش و قرارداد به زنجیره های تولید از یک طرف، درآمد مناسب مالی را برای کشاورز به وجود نمی‌آورد و از سوی دیگر، اطمینان و تداوم سفارش از سوی خریداران و کاهش کمیت و کیفیت را در بنگاه‌های بزرگ به وجود آورده است.
عدم اطمینان به خرید و تأمین مناسب و به موقع و با کیفیت مطلوب همواره یکی از مشکلات اصلی بنگاه‌های بزرگ و صادراتی بوده است. این عدم اطمینان فشارهای مختلفی را ازسوی خریداران محصولات این شرکت‌ها، از نظر قیمت، زمان دسترسی، میزان سفارش و تثبیت قیمت ایجاد می‌کند که در نهایت باعث کاهش سطح سود آوری، کاهش توان رقابت پذیری و عدم توسعه مطلوب این بنگاه‌ها می‌شود.
طرح توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار از تابستان سال گذشته با انعقاد قرارداد مابین روستاییان و یک شرکت تولید زعفران در استان خراسان جنوبی به مرحله اجرا درآمد. براساس این طرح محصولات کشاورزان بدون واسطه توسط شرکت با قیمتی بیش از نرخ روز بازار خریداری می‌شود. با این روش علاوه بر اینکه حذف واسطه‌ها و دلالان صورت می‌گیرد، کشاورزان با فروش محصولات خود با قیمت مناسب به شرکت تولیدکننده، هزینه فروش محصول را نیز به صورت نقدی از بانک دریافت می‌کنند.
هدف از اجرای طرح، برقراری ارتباط و اتصال پایدار بین بنگاه‌های خرد و کوچک محلی و بنگاه‌های بزرگ صادراتی و تحت قرارداد و همچنین انتقال دانش فنی و استانداردها و همچنین تأمین مالی هدفمند گروه‌های هدف در طول زنجیره ارزش، کاهش و حذف واسطه گری و افزایش توان رقابت پذیری بنگاه‌های تولیدی و صادراتی است. توسعه این نوع ارتباطات قراردادی علاوه بر ایجاد امنیت شغلی برای بهره برداران خرد بخش کشاورزی، امنیت و اطمینان کاری مناسبی را برای بنگاه‌های فعال در این زنجیره به وجودخواهد آورد و همزمان موجب توسعه کل زنجیره ارزش می‌شود. ایجاد یک سیستم فراگیر در کل زنجیره ارزش و ایجاد نهادهای واسط تخصصی برای انتقال دانش فنی و استانداردها و افزایش تولید کمی و کیفی از دیگر اهداف این طرح است. از دیگر اهداف طرح جهت دهی درست و به موقع مالی به بخش تولید و رونق واحدهای صنعتی و تولیدی و صادراتی است. توسعه این روش و سیستم هایی که بتواند ارتباط پایدار بین شرکت های بزرگ تولیدی و صادراتی و کشاورزان و شبکه های خرد روستایی را ایجاد کند، باعث توسعه بخش کشاورزی، رشد و بهره‌وری کمی و کیفی محصولات و افزایش استانداردهای تولیدی و همچنین توسعه بازارهای محصولات و رقابت پذیری و توسعه محصولات جدید خواهد شد.
رضا تازیکی، مدیر ملی طرح توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در خلال بازدید خبرنگاران از یک مرکز تولیدکننده زعفران در استان خراسان رضوی که یکی از شرکت‌های مجری طرح تولید مبتنی بر قرارداد است، گفت: با توجه به این موضوع که در گذشته پرداخت تسهیلات بانکی همراه با انحرافاتی بود، طرح تولید مبتنی بر قرارداد در دستور کار قرار گرفت. در قالب این طرح تسهیلات به شرکت تولیدکننده یا کشاورز پرداخت نمی‌شود، بلکه این تسهیلات نزد بانک امانت است، زمانی که کشاورز در قبال قرارداد با تولیدکننده محصول را به شرکت تحویل می دهد با مراجعه به بانک به صورت نقدی پول خود را دریافت می‌کند.
مدیر طرح ملی تکاپو با بیان این مبحث که در طرح تولید مبتنی بر قرارداد قیمت محصولات خریداری شده از کشاورز حتی بالاتر از نرخ روز بازار خواهد بود، اظهار کرد: طی یکسال گذشته، این طرح در سه بنگاه اقتصادی تولیدکننده زعفران و رب گوجه فرنگی اجرا شده، طرح تولید مبتنی بر قرارداد تاکنون ۱۰ هزار کشاورز را تحت پوشش قرار داده و در این طرح علاوه بر ارتقای بهره‌وری محصول، از نظر فروش محصول نیز شاهد تضمین خواهیم بود که درآمد کشاورزان نیز از محل بهره‌وری افزایش خواهد یافت.
تازیکی با بیان این موضوع که طبق طرح تولید مبتنی بر قرارداد این قراردادها پیش از فصل کشت بین خریدار و تولیدکننده منعقد می‌شود، تصریح کرد: شرکت نیز تضمین می‌دهد اگر قیمت روز محصول پائین‌تر از نرخ معمول باشد، تولیدکننده آن را با قیمت تضمین شده خریداری می‌کند و این موضوع انگیزه‌ای برای کشاورزان است تا محصولات آنها توسط دلالان و با قیمت‌های پایین خریداری نشود.
مدیر ملی طرح توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار با بیان این موضوع که به ازای هر ۲۵ میلیون تومان تسهیلاتی که برای تولیدکننده در بانک ذخیره می‌شود، شرکت باید با یک کشاورز قرارداد منعقد کند، یادآور شد: این بدان معناست که برای یک میلیارد تومان تسهیلات باید با ۴ هزار کشاورز قرار داد منعقد شود.
تازیکی افزود: بر اساس طرح تولید مبتنی بر قرارداد انحراف در تسهیلات اعطایی صفر بوده است، در آمریکا ۴۵ درصد از کشاورزان به روش قرارداد تولید مبتنی قرارداد و در برزیل نیز ۷۰ درصد از کشاورزان از این روش محصول خود را به بازار عرضه می‌کنند. در ایران نیز از یکسال و نیم گذشته این طرح آغاز شده است و در حال حاضر ۸ درصد کشاورزان استان خراسان رضوی از این ره محصول خود را عرضه می‌کنند.
تازیکی در ادامه با اشاره به اینکه هدف این است که در قالب طرح تولید مبتنی بر قرارداد ۱۰۰ هزار کشاورز را تحت پوشش قرار داد و محصولات را با این روش تأمین مالی به صورت تضمینی خریداری شود گفت: با وقوع این موضوع ۱۵۰۰ فارغ التحصیل کشاورزی وارد بازار کار می‌شوند، با روش طرح تولید مبتنی بر قرارداد می‌توان کشاورز را در رشد اقتصادی و ارزش افزوده محصول سهیم کرد.
مدیر ملی طرح تکاپو در پاسخ به مقاصد صادراتی زعفران ایران، عنوان کرد: در حال حاضر ۸۰ درصد صادرات ایران به کشورهای چین، امارات و اسپانیا صادر می‌شود. نکته دیگر اینکه در حالی که اسپانیا فقط یک تن تولید زعفران دارد، اما زعفران وارداتی خود را به ۴۰ کشور دنیا صادر می‌کند.
تازیکی در پایان گفت: بانک‌ها با روش‌های سنتی پرداخت تسهیلات اشتغال ناپایدار می‌مانند اما اگر بتوانیم زنجیره‌های ارزش را به هم متصل کنیم موفق خواهیم بود. روش‌های متنوع در تأمین مالی را باید به کار گرفت که روش تولید مبتنی بر قرارداد یکی از این روش‌ها است.
